18 sierpnia to ważna data w historii Dąbrowy Górniczej. Tego właśnie dnia, w 1916 r., otrzymała prawa miejskie. To miejsce na kartach historii zapisuje się jednak znacznie dłużej.

Dąbrowa Górnicza jako miasto ma 106 lat, jednak jej korzenie sięgają dużo głębiej. Dzieje zapisane są ważnymi wydarzeniami, tworzonymi przez wyjątkowych ludzi i krzyżującymi się z tym, co odegrało istotną rolę w historii Polski, Europy, a nawet świata.

Historię miasta, na przestrzeni wieków, tworzyło wiele osób – powszechnie znanych i anonimowych. W kronikach zapisał się szereg ciekawych sylwetek godnych przybliżenia. Poniżsi to tylko niewielka część.

W historii można odnaleźć dużo interesujących wydarzeń, które w mniejszy czy większy sposób zaważały na losach Dąbrowy Górniczej.  Różna była ich ranga i rola, różne podłoża i przebieg.

Miasto ma swoje symbole – herb, flagę, sztandar i hejnał. Warto wiedzieć, co znaczą, a także znać sposób i okoliczności ich powstania.

Hejnał miasta

Komitety obywatelskie kłady podwaliny pod samorząd

Prawa miejskie Dąbrowa dostała 18 sierpnia 1916 roku. Był to proces formalny (podobnie jak w przypadku Sosnowca, który w 1902 roku przekształcił się w miasto z 60 tysięcznej wsi), lecz okoliczności zgoła wyjątkowe. Dąbrowa stała się miastem z rozkazu wodza armii austriackiej. Tej samej, która w listopadzie 1918 została rozbrojona przez młodych dąbrowian, skupionych wokół organizacji niepodległościowych i 12. Zagłębiowskiej Drużynie Harcerskiej. Władzy w mieście odradzająca się Polska nie zmieniła – prezydentem miasta ponownie został dr Adam Piwowar, piastujący swój urząd od roku 1917. Obszar ówczesnego miasta obejmował dzisiejsze centrum wraz z Hutą Bankową, Starą Dąbrową, Redenem i Staszicem. Od 1919 roku decyzją nowej Rady Miejskiej miasto nazywa się Dąbrowa Górnicza. W jej herbie do dziś znajdziemy nawiązanie do ziemi, górnictwa i polskości.

W Królestwie Polskim przed rokiem 1914 nie było samorządu. Miastami rządziły władze oparte na mianowanych rosyjskich urzędnikach. Samorządność skupiała się w różnego typu organizacjach: stowarzyszeniach, towarzystwach, spółdzielniach, resursach. Były to działania legalne, często jednak uzupełniane aktywnością nieoficjalną, czy wręcz nielegalną. W oparciu o to zaplecze, w momencie wybuchu wojny, w miastach Królestwa Polskiego mogły, oddolnie, powstawać niezależne władze obywatelskie. Przyjęły one formę komitetów obywatelskich mających zapewnić funkcjonowanie społeczności lokalnych w czasach wojennej pożogi. 

W Dąbrowie Górniczej, gdzie budowa samorządności łączyła się z nadaniem praw miejskich, osoby znane ze składu komitetu obywatelskiego pełniły najwyższe funkcje we władzach samorządowych. Byli to np. Edward Kosiński (pierwszy burmistrz Dąbrowy), Adam Piwowar (pierwszy prezydent wybrany w powszechnych wyborach) czy Kazimierz Srokowski (naczelnik miejskiego wydziału skarbowego).

Więcej informacji o Komitetach Obywatelskich Zagłębia Dąbrowskiego.