W środę odbyły się uroczystości z okazji 44.rocznicy podpisania Porozumienia Dąbrowskiego. Wydarzenie z 1980 r. miało znaczący wpływ na najnowszą historię Polski.

Podczas obchodów złożono kwiaty pod pamiątkowym krzyżem i pomnikiem Porozumienia Dąbrowskiego, znajdującymi się na terenie huty „Katowice”. Uczestniczyli w nich m.in. związkowcy, samorządowcy, przedstawiciele instytucji publicznych, organizacji społecznych i uczniowie dąbrowskich szkół. Organizatorem była Międzyzakładowa Organizacja Związkowa NSZZ „Solidarność” ArcelorMittal Poland S.A. – Dąbrowa Górnicza.

– Podpisane 11 września Porozumienie Dąbrowskie stanowi zwieńczenie podpisanych wcześniej w Szczecinie, Gdańsku i Jastrzębiu porozumień sierpniowo-wrześniowych. To tu, w Dąbrowie Górniczej, w hucie Katowice wszystkie wcześniejsze osiągnięcia pracowników strajkujących w lipcu, sierpniu i wrześniu 1980 r. zostały scalone i rozszerzone na cały kraj. To tu powstały podwaliny ustawy o Związkach Zawodowych. To wreszcie tu, w Dąbrowie Górniczej zaczęły ziszczać się marzenia o lepszych warunkach pracy, o wolności, o godności i prawie do decydowania o swojej ojczyźnie – mówi Mirosław Nowak, przewodniczący „Solidarności” w dąbrowskiej hucie.

– My – będąc następcami bohaterów z lat 80 chcemy podkreślić rangę i wkład naszych poprzedników w budowanie dzisiejszej rzeczywistości, ponieważ to z efektów ich pracy korzystają dziś kolejne, wolne pokolenia. Dla nas równie ważne jest uczestnictwo władz rządowych, samorządowych i wszelkich organizacji, jak i dąbrowskiej młodzieży w uroczystościach upamiętniających te ważne społecznie rzeczy. Młodzi ludzie powinni znać wydarzenia z naszego miasta budujące historię, o której słyszał cały świat i która po dziś dzień budzi uznanie – podkreśla Nowak.

Krótka historia ważnego porozumienia

Porozumienie zawarte zostało 11 września 1980 r. w Dąbrowie Górniczej, między strajkującą załogą huty „Katowice” a przedstawicielami rządu. Ze względu na miejsce, w którym do niego doszło, nazywane było „Katowickim”. Było czwartą – po gdańskiej, szczecińskiej i jastrzębskiej – umową społeczną wynegocjowaną w 1980 roku przez robotników. Dotyczyło przede wszystkim gwarancji realizacji Porozumienia Gdańskiego w zakresie tworzenia struktur „Solidarności” na terenie całego kraju. Jeden z zapisów określał także sposób legalizacji nowego ruchu związkowego. Władza zobowiązała się, że uczestnicy strajków nie będą represjonowani. Bezpieczeństwo zagwarantowano także rodzinom strajkujących, osobom wspierającym protesty oraz angażującym się w działalność powstającej „Solidarności”.

W negocjacjach porozumienia i przy zawarciu umowy w dąbrowskiej hucie związkowców reprezentowali m.in. Andrzej Rozpłochowski, Jacek Jagiełka, Bogdan Borkowski oraz Kazimierz Świtoń. W imieniu strony rządowej dokument podpisali m.in. minister hutnictwa Franciszek Kaim oraz dyrektor naczelny Huty „Katowice” Zbigniew Szałajda. W 2010 r., w trzydziestą rocznicę zawarcia porozumienia, na terenie huty odsłonięto pomnik przypominający o tym wydarzeniu.

Nazwa ulicy przypomina o historii

Od końca 2022 r. dąbrowski odcinek DK 94 nosi nazwę „Porozumienia Dąbrowskiego”. Wcześniej nazwany był ul. Katowicką, a o zmianę do prezydenta miasta zwrócili się sygnatariusze porozumienia, związkowcy i przedstawiciele stowarzyszeń kultywujących pamięć tego wydarzenia.

– Przez lata porozumienie zawarte w hucie „Katowice” było nazywane katowickim, choć nazwy pozostałych Porozumień Sierpniowych – Gdańskie, Szczecińskie i Jastrzębskie – pochodzą od miast, w których zostały podpisane. O zmianę zabiegał nieżyjący już Andrzej Rozpłochowski, lider strajku z 1980 r. Na tę kwestię uwagę zwracał też Andrzej Duda, prezydent RP – przypomniał wówczas Marcin Bazylak, prezydent Dąbrowy Górniczej.

Prezydent wyjaśniał też, że zmiana nazwy ulicy to symboliczne, ale i widoczne oraz trwałe oddanie hołdu temu, co w 1980 roku działo się w Dąbrowie Górniczej. Wskazanie naszego miasta w nazwie porozumienia to tak naprawdę pokazanie prawdziwiej narracji i odniesienie do miejsca, w którym pisała się historia.

W październiku 2022 r., podczas głosowania nad uchwałą o zmianie nazwy, radni miejscy byli jednomyślni – 25 osób opowiedziało się „za”.

***
Powstanie i działalność „Solidarności” w latach 80. XX w. to jedne z głównych czynników zmian ustrojowych w Polsce i Europie, które przyczynił się do zakończenia dwubiegunowego podziału świata. Opór wobec socjalistycznej władzy narodził się w stoczniach, kopalniach i hutach, ale postulaty związkowców szybko zainspirowały niemal wszystkie grupy zawodowe, które postanowiły włączyć się w ten zryw społeczny. Dzięki temu strajki w wielkoprzemysłowych zakładach zapoczątkowały proces, w wyniku którego powstało nowe, demokratyczne społeczeństwo.