Przed nami obchody Święta Niepodległości. Świętować będziemy od 30 października do 13 listopada pod hasłem „Dni Wolnościowe”.

120 lat temu Dąbrowa Górnicza była miejscem wydarzeń, które przeszły do historii jako „Dni Wolnościowe”. Od 31 października do 10 listopada 1905 roku na ulicach Zagłębia Dąbrowskiego zapanowała atmosfera wolności. Odbywały się wiece, marsze i demonstracje. Rozbrajano carskich funkcjonariuszy i przerywano posiedzenia sądów ustanowionych przez zaborcę. Przejmowano drukarnie i wydawano polskie gazety. Tworzono zalążki władzy samorządowej i służb porządkowych. Budowano Republikę Zagłębiowską.

„Dni Wolnościowe” były kulminacją rewolucji, która rozpoczęła się na początku roku 1905 i objęła całe terytorium imperium rosyjskiego. Dąbrowscy robotnicy już w lutym spontanicznie przystąpili do strajku. Walczono o poprawę warunków pracy (m.in. 8-godzinny dzień pracy) oraz swobody obywatelskie. Wiodącą siłą polityczną nadającą ton wydarzeniom w Zagłębiu Dąbrowskim była Polska Partia Socjalistyczna Józefa Piłsudskiego. W rewolucyjnych wystąpieniach brali też udział uczniowie, a dąbrowska „Sztygarka” była miejscem wielotysięcznych wieców i demonstracji. Ze względu na swój niepodległościowy charakter Rewolucja 1905 uznawana jest za czwarte powstanie narodowe.

Republika Zagłębiowska przetrwała tylko dziesięć dni. Została zdławiona przez stan wojenny. Uczestnicy rewolucyjnych wydarzeń stali się ofiarami brutalnych represji ze strony władz zaborczych. Zbudowana jednak w tym czasie świadomość polityczna robotników oraz pamięć o bohaterskich czynach bojowców PPS pozwoliła kontynuować niepodległościowe dążenia, których zwieńczeniem była odbudowa państwa polskiego w 1918 roku.

Patronem tegorocznych obchodów Dni Wolnościowych jest Cezary Uthke.

Cezary Zefiryn Uthke ps. „Tadeusz” urodził się 26 sierpnia 1889 r. w Łodzi. Ukończył Szkołę Realną w Sosnowcu. Studiował na Politechnice w Rydze, Wyższej Szkole Technicznej w Moskwie oraz na Politechnice Warszawskiej uzyskując tytuł inżyniera architekta. Podczas I wojny światowej służył w artylerii rosyjskiej. W 1920 roku wstąpił do Wojska Polskiego, dowodząc baterią Pułku Artylerii Ciężkiej. Uczestnik Bitwy Warszawskiej.

Cezary Uthke był budowniczym miejskim oraz cenionym w Zagłębiu Dąbrowskim architektem i urbanistą. Zainicjował budowę osiedla Staszic. Był zaangażowany w organizowanie Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego oraz Czerwonego Harcerstwa. Aktywnie działał na rzecz miejscowej ludności, w tym najbiedniejszej. Organizował wycieczki dla młodzieży robotniczej, propagował idee budownictwa społecznego oraz tanich szpitali. Jako członek PPS został dowódcą Gwardii Ludowej będącej zbrojną organizacją konspiracyjną tej formacji. Po scaleniu Gwardii z Armią Krajową w 1943 r. został szefem Wydziału Wojskowego Okręgu Śląskiego AK, był również przewidziany na Zastępcę Komendanta Okręgu Śląskiego AK. 15 grudnia 1943 r. został aresztowany i odwieziony do więzienia Mysłowicach, skąd trafił do obozu w Oświęcimiu. Skazany na karę śmierci wskutek sądu doraźnego. Stracony 26 maja lub 12 czerwca 1944 r.

HARMONOGRAM DNI WOLNOŚCIOWYCH

30 października (czwartek) Miejska Biblioteka Publiczna (ul. Kościuszki 25)

17.00 – debata historyczna pt. Pamięć Rewolucji 1905 w Zagłębiu Dąbrowskim

W debacie głos zabiorą historycy zagłębiowscy: prof. Dariusz Nawrot, dr Dariusz Majchrzak i dr Sławomir Kałuża. Będzie to okazja, by porozmawiać z ekspertami o wydarzeniach sprzed 120 lat i ich znaczeniu dla regionu.

31 października (piątek) PLAC WOLNOŚCI

10.00 – złożenie kwiatów pod pomnikiem Bohaterom Czerwonych Sztandarów i występ Miejskiej Orkiestry Dętej

10.30-12:30 – Złożenie kwiatów w miejscach pamięci związanych z Rewolucją 1905 roku w Zagłębiu Dąbrowskim – grób Edwarda Miętki (Dąbrowa Górnicza, cmentarz przy ulicy Starocmentarnej), grób bojowców Organizacji Bojowej PPS (Będzin, cmentarz ul. Podzamcze 85), grób Pawła Dehnela (Czeladź cmentarz, ul. Nowopogońska 3), tablica pamiątkowa ofiar masakry pod hutą Katarzyna (Sosnowiec, ul. S. Staszica 29)

5 listopada (środa) TUCZNAWA (ul. Ludwika Idzikowskiego 139)

12.00 – Święto Lotnictwa w Tucznawie, złożenie kwiatów pod obeliskiem lotnika Ludwika Idzikowskiego przy Zespole Szkolno-Przedszkolnym nr 6

12.30 – Akademia okolicznościowa przygotowana przez ZSP nr 6

6 listopada (czwartek) Muzeum Miejskie „Sztygarka”

9.00 – złożenie kwiatów na symbolicznym grobie Cezarego Uthke (cmentarz przy ulicy 11 Listopada)

Konferencja popularno–naukowa dla młodzieży pt. „Kosynierzy” i „Kruki” nad Brytanią”

10.00 – otwarcie konferencji

10.05 – Jacek Zagożdżon, Muzeum Lotnictwa Polskiego w Dęblinie, 307 Nocny Dywizjon Myśliwski „Lwowskich Puhaczy” – mało znany uczestnik Bitwy o Wielką Brytanię

11.10 – Mariusz Stefaniak, Muzeum Miejskie „Sztygarka” – “Lotnicy polscy w Bitwie o Anglię”

12.00 – przerwa kawowa

12.10 – dr hab. Krzysztof Mroczkowski, Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, Bitwa o Anglię w zbiorach Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie

Wernisaż wystawy prac malarskich Roberta Firszta pt. „Cień szachownicy nad Brytanią”

17.00 – spotkanie z autorem i oprowadzanie kuratorskie po wystawie

18.00 – prelekcja: Mariusz Stefaniak, Muzeum Miejskie „Sztygarka”- “Lotnicy polscy w Bitwie o Anglię”

18.45 – poczęstunek

19.00–20.00 Patriotyczne śpiewanie Towarzystwa Przyjaciół Dąbrowy Górniczej (wstęp wolny)

7 listopada (piątek) Muzeum Miejskie „Sztygarka”

9.00 – złożenie kwiatów pod Dębem Wolności

Prelekcja na temat 45 rocznicy Porozumień dąbrowskich dla młodzieży szkół średnich – projekcja filmu dokumentalnego pt. Zaczęło się w Dąbrowie. Porozumienia Dąbrowskie 1980.

10.00 – II Bieg z Żeromskim ku niepodległości – bieg dla Szkół Podstawowych

10.00–12.00 – złożenie kwiatów na grobach zasłużonych osób, honorowych obywateli

cmentarz przy ulicy Starocmentarnej – grób Adama Piwowara, Cmentarz ul. 11 Listopada – honorowy obywatel Piotr Kosiń, cmentarz w Gołonogu – Michał Bokalski, Ząbkowice – honorowy obywatel Kazimierz Kalaga, bracia Adamieccy, Jan Mizerkiewicz

Łęka ul. Przelotowa 185a, świetlica 

17.00 – złożenie kwiatów pod obeliskiem Zygmunta Różyckiego, wspólne śpiewanie pieśni patriotycznych w świetlicy w Łęce. Wstęp wolny

8 listopada (sobota) Muzeum Miejskie „Sztygarka”

12.00 – rozstrzygnięcie spacerownika pt. Pamięć Rewolucji 1905 roku w Zagłębiu Dąbrowskim

11 listopada (wtorek) – OBCHODY ŚWIĘTA NIEPODLEGŁOŚCI

9.30–11.00 uroczystości na Placu Wolności, wejście z orkiestrą od ulicy Górników Redenu, Apel Poległych prezentowany przez uczniów III LO im. gen. Andersa, złożenie kwiatów pod tablicą 11 pułku piechoty

– rozdanie kotylionów wykonanych przez dzieci

– polonez w wykonaniu uczestników uroczystości

– wspólne śpiewanie z chórem Zorza

11.11 – „Dąbrowski Bieg dla Niepodległej”, Park Hallera (www.csir.pl): udział w wydarzeniu jest bezpłatny, zapisy w dniu biegu od godz. 10.00

11.15 – uroczystości na Placu Bema, złożenie kwiatów pod pomnikiem Żołnierza Zwycięzcy

12.00 – msza za Ojczyznę, Bazylika Najświętszej Maryi Panny Anielskiej i złożenie urny z ziemią z pola bitwy pod Monte Cassino przez harcerzy Hufca ZHP Dąbrowa Górnicza

13.00 – Pogoria III – Pogoria Morsuje dla Niepodległej

16.00 – Park Hallera – Występ Zespołu Śpiewu i Tańca PKZ „Gołowianie”

17.00 – ognisko patriotyczne w Parku Hallera, przygotowane przez Katolicką Szkołę Stowarzyszenia Przyjaciół Szkół Katolickich w Dąbrowie Górniczej oraz Muzeum Miejskie “Sztygarka”

Pałac Kultury Zagłębia

18.00 – Koncert Orkiestry Maxime „Tak brzmi Polska”

(bilety – 40, 30 zł dostępne w kasie PKZ oraz na stronie bilety.palac.art.pl)

13 listopada (czwartek)

Fabryka Pełna Życia

17.00 – koncert patriotyczny w wykonaniu wychowanków Młodzieżowego Ośrodka Pracy Twórczej. Koncertowi będzie towarzyszyć wystawa prac wychowanków MOPT

 

***

Wydarzenia towarzyszące:

Muzeum Miejskie „Sztygarka”

10 października–8 listopada – Spacerownik historyczny pt. Pamięć Rewolucji 1905 roku w Zagłębiu Dąbrowskim

Miejska Biblioteka Publiczna ul. Kościuszki 25

20 października–6 listopada – Konkurs literacko – plastyczny „DoWolności wyrazu”. Konkurs jest skierowany do uczniów szkół podstawowych (w wieku 7-13 lat), jego celem jest plastyczne zinterpretowanie wiersza pn. „Tu wszędzie Polska” Tadeusza Kubiaka.

14–20 listopada – wystawa „Ojcowie Niepodległości” udostępniona z Instytutu Pamięci Narodowej.

Ekspozycja prezentuje liderów walki o wolną Polskę w 1918 r.: Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Ignacego Jana Paderewskiego, Wincentego Witosa, Wojciecha Korfantego i Ignacego Daszyńskiego. Plansze z sylwetkami wybitnych mężów stanu opatrzone są ich biogramami oraz interesującymi archiwalnymi fotografiami. Na wystawie znajdziemy także kalendarium najistotniejszych wydarzeń w procesie odradzania się niepodległej Polski oraz kopie najważniejszych dokumentów związanych z 11 listopada 1918 r. Korzystając ze specjalnej mapy można prześledzić, jak w latach 1918–1921 zmieniały się granice II Rzeczypospolitej.

***

Partnerzy wydarzenia:

Urząd Miejski w Dąbrowie Górniczej, Pałac Kultury Zagłębia, Miejska Biblioteka Publiczna, Centrum Sportu i Rekreacji, Hufiec ZHP Dąbrowa Górnicza, III Liceum Ogólnokształcące, Młodzieżowy Ośrodek Pracy Twórczej, Fabryka Pełna Życia, Katolicka Szkoła Podstawowa, Centrum Aktywności Obywatelskiej, Pogoria Morsuje, Państwowa Straż Pożarna, 13 Śląska Brygada Obrony Terytorialnej, KM Policji, Straż Miejska, Wydział Zarządzania Kryzysowego, Stowarzyszenie Miejska Orkiestra Dęta.