Fabryka Pełna Życia w czwartek 9 października przekazała sosnowieckiej firmie Budecon plac budowy. Efektem rozpoczynanych właśnie prac będzie powstanie stref gastronomicznej, targowej i usługowej.

Podpisana tydzień wcześniej i warta 63 mln zł brutto umowa zakłada, że przeznaczone do rewitalizacji obiekty i przestrzenie będą gotowe do końca lipca 2027 roku. Na drugi etap prac FPŻ pozyskała 23 372 167,99 zł dofinansowania: 20 622 501,17 zł z funduszy europejskich oraz 2 426 176,61 zł z budżetu państwa.

– Temat jest skomplikowany i pełen wyzwań, ale najważniejsze jest przywrócenie tego miejsca ponownie do życia. Dziś przejęliśmy plac budowy. Na początek jeszcze prace projektowe, potem pojawią się tu ekipy remontowe i budowlane. Zaczynamy od hali H3 czyli „Ząbkowice”, która musi poddana zostać analizom, by sprawdzić jak ten budynek wygląda, jak się zachowuje – mówi Marek Pucharski, wiceprezes spółki Budecon SA.

– Wykonawcę czeka w hali Ząbkowice misterna praca. Ma zachować konstrukcję, a jednocześnie nadać jej nowe funkcje handlowo-usługowe. Przykryć ją zielonym dachem, co będzie wymagało stworzenia wewnątrz hali dodatkowej żelbetonowej konstrukcji. Dzięki temu uda nam się zachować to, co jest tutaj najciekawsze, a więc tę konstrukcję stalowo-drewnianą. Ona jest po prostu piękna i chcemy, żeby tak dalej było – podkreśla Wojciech Czyżewski, prezes Fabryki Pełnej Życia.

Wspomniana hala Ząbkowice pełnić będzie funkcje gastronomiczno-targowo-usługowe. Zgodnie z zamierzeniem projektowym – pochodząca z początków XX wieku, dawna hala montażu i obróbki mechanicznej fabryki obrabiarek Defum – aranżacją będzie nawiązywać do Huty Szkła Gospodarczego w Ząbkowicach. Planuje się w niej także realizację ekspozycji prezentującej dokonania ząbkowickiej huty.

Od strony zachodniej hala „Ząbkowice” zostanie połączona z usługowo-handlowym pasażem „Reden”, w którym zaplanowano realizację przestrzeni ekspozycyjno-muzealnej poświęconej historii przemysłu w Zagłębiu Dąbrowskim i Dąbrowskiej Fabryce Obrabiarek „Defum”. Zachodnią pierzeję nowego rynku zamknie zrewitalizowany budynek dawnej kotłowni, zaadoptowany na halę usługowo-handlową „Zielona”.

Szacunek dla tożsamości

Podobnie, jak w realizowanym już przez firmę Strabag pierwszym etapie, także projekt drugiego etapu wyróżnia zieleń, zastosowanie nowoczesnych proekologicznych rozwiązań oraz szacunek dla tożsamości miejsca i przemysłowej historii Dąbrowy Górniczej. Znajdą się tu, m.in: południowa część zielonego pasażu pod konstrukcjami suwnic, zdroje uliczne, zielony dach hali „Ząbkowice”, zielony dach na hali „Reden”, zielone ściany, ogrody wertykalne, panele fotowoltaiczne, pompy ciepła, ławki, siedziska, stojaki rowerowe, stylowe latarnie uliczne, eksponaty z Fabryki Obrabiarek Defum, tablice informacyjne o dzielnicach Dąbrowy Górniczej, panele z ekranem LED prezentujące historię Defum i Zagłębia Dąbrowskiego, grusze, brzozy, graby, klony, jesiony, kilkadziesiąt gatunków krzewów i byliny, które staną się integralną częścią nowego centrum miasta, ogród deszczowy i oczka wodne, wykorzystujące wodę pozyskiwaną z retencji, wyposażone w elementy zespołu filtracyjnego, system uzdatniania wody, a także system zasilania w energię elektryczną.

Obiekty drugiego etapu

H3 – hala „Ząbkowice”

Nowoczesna, otwarta przestrzeń gastronomiczno-handlowa. Połączona wizualnie z Zielonym Rynkiem, oferuje 2218,65 m² powierzchni użytkowej i 14,1 m wysokości, zachowując industrialny charakter miejsca.

W hali znaleźć się będzie mogło wiele punktów gastronomicznych na parterze i na antresoli, a także przestrzeń wydarzeń i strefa wypoczynku. Oryginalne ceglane ściany pozostaną nieotynkowane, a ściana od strony rynku zostanie odbudowana z cegły rozbiórkowej i ozdobiona szklaną rozetą inspirowaną tradycją Huty Szkła Gospodarczego „Ząbkowice”. Dzięki niezależnej konstrukcji dachu i antresoli zachowa się pierwotny układ hali, a całość dopełni zielony dach o powierzchni 1040 m², wpisując się w ideę ekologicznej rewitalizacji.

H4 – hala „Reden”

Przestrzeń pasażu miejskiego, połączona z Zielonym Rynkiem i ciągiem pieszo-rowerowym. Wraz z Halą H3 tworzy spójny architektonicznie obiekt o wspólnym industrialnym charakterze.

Wnętrze zaoferuje przestrzeń najmu, strefę konsumpcyjną oraz przestrzeń muzealną poświęconą historii przemysłu w Zagłębiu Dąbrowskim. Budynek uzupełni zielony dach i panele fotowoltaiczne, które również podkreślają ekologiczny wymiar rewitalizacji Fabryki Pełnej Życia.

H7 – hala „Zielona”

Budynek dawnej kotłowni fabryki „Defum”, który dzięki zachowaniu oryginalnej ceglanej fasady i stalowej konstrukcji nawiązuje do industrialnej historii Dąbrowy Górniczej. Obiekt zamknie Zielony Rynek od zachodu, łącząc funkcję gastronomiczno-usługową z przestrzenią sprzyjającą spotkaniom i wydarzeniom.

Wnętrze hali zostanie dostosowane do nowej roli, zachowując swój industrialny charakter. Dwupoziomowa przestrzeń pomieści ok. 200 miejsc konsumpcyjnych, a centralny bar lub scena stworzą atrakcyjną atmosferę. Dodatkowo zielona fasada oraz otwarcie północnej części budynku na rynek wzmocnią integrację hali z przestrzenią miejską.

PRZESTRZENIE PUBLICZNE DRUGIEGO ETAPU INWESTYCJI

Centralną przestrzenią nowego założenia urbanistycznego Fabryki Pełnej Życia jest realizowany w I etapie Zielony Rynek, plac o wymiarach 40 x 40 metrów. Projektowana w etapie II przebudowa budynków H3 i H4, zlokalizowana jest bezpośrednio przy tej najważniejszej przestrzeni nowego centrum Dąbrowy Górniczej.

Obszar, na którym zaprojektowano II Etap FPŻ wynosi 6904,74 m2 z czego powierzchnia zabudowy zajmuje 41,6% ( 32,85% – hale H3 i H4; 9,45% – hala H7). Udział powierzchni biologicznie czynnej w postaci intensywnej zieleni wysokiej i niskiej, dachów zielonych i porowatych nawierzchni dróg i chodników wynosi 24,93%.

Głównymi elementami zagospodarowania terenu w tym etapie jest połączenie pieszo-jezdne pomiędzy ulicą Konopnickiej i Kościuszki (oś wschód-zachód Fabryki) oraz druga, południowa część zielonego pasażu w strefie dawnych suwnic.

Wzdłuż zachodniej pierzei hali H3 (hala ZĄBKOWICE) zaprojektowano ciągi piesze i pieszo-rowerowy. Oddzielone są pasami wyznaczonymi przez szpaler drzew, oraz pas zieleni niskiej z podestami. Szpaler drzew składać się będzie z drzew owocowych, pomiędzy nimi rozmieszczone zostaną meble miejskie, a nawierzchnia zostanie zrealizowana z ażurowego bruku klinkierowego. Pas niskiej zieleni składa się z bylin i krzewów, a zlokalizowane w nim podesty stanowić będą plenerowe rozszerzenie oferty hali ZĄBKOWICE.

W ramach drugiego etapu zagospodarowania terenu Fabryki Pełnej Życia projektowana jest kontynuacja estakady zrealizowanej pomiędzy suwnicami (Zielony Pasaż). Spawana konstrukcja zamontowana na istniejących słupach żelbetowych pozwoli na realizację monumentalnej pergoli z zielenią niską, średniowysoką i pnącą. Zaprojektowany w południowo-zachodniej części terenu zbiornik retencyjny pozwala na przyjęcie ok. 470 m3 wody deszczowej, co razem ze zbiornikiem zlokalizowanym w I etapie pod północną estakadą daje pojemność ok. 1200 m3.

Na uwagę zasługują indywidualne rozwiązania elementów zagospodarowania terenu, które wykonane zostaną w większości z odzyskanych z rozbiórek dawnych hal elementów i profili. Pomiędzy halami zostaną umieszczone artefakty – elementy mechaniczne dawnej fabryki Defum, a zaprojektowana w południowo-zachodniej części gablota umożliwi ekspozycję eksponatów wrażliwych na warunki atmosferyczne.

Podobnie jak w I etapie, zaprojektowana mała architektura nawiązywać będzie swoim charakterem do tożsamości Dąbrowy Górniczej, której częścią są liczne dzielnice ze swoją historyczną różnorodnością. Będzie ona kontynuacją narracji wprowadzonej w I etapie za pomocą zamontowanych w nawierzchni tablic informacyjnych dotyczących Dąbrowy Górniczej oraz tablic o funkcji informacyjno-marketingowej dotyczącej historii i współczesności Fabryki Pełnej Życia.

Fot. Radosław Kaźmierczak/Fabryka Pełna Życia

***

Umowa o dofinansowaniu II etapu projektu została podpisana 19 lutego 2025, projekt nr FESL.10.09-IZ.01-0743/23 w ramach programu Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021-2027 PRIORYTET FESL.10 „Fundusze Europejskie na transformację”, DZIAŁANIE FESL.10.09 „Ponowne wykorzystanie terenów poprzemysłowych, zdewastowanych, zdegradowanych na cele rozwojowe regionu”.

Umowa była konsekwencją wniosku o dofinansowanie drugiego etapu projektu Fabryka Pełna Życia pn. „Fabryka Pełna Życia – centrum przedsiębiorczości” złożonego 29 listopada 2023  przez spółkę rewitalizacyjną Fabryka Pełna Życia w konkursie ogłoszonym przez Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego.

Wartość projektu: 53 083 346 zł (ponad pięćdziesiąt trzy miliony złotych), z czego wartość dofinansowania wynosi 23 372 167,99 zł (ponad dwadzieścia trzy miliony złotych) – wysokość wkładu Funduszy Europejskich 20 622 501,17 zł oraz wysokość wkładu z Budżetu Państwa 2 426 176,61 zł.