Rodzaje orzeczeń

Niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu naruszenia sprawności organizmu.

Orzecznictwem o niepełnosprawności zajmują się w Polsce następujące instytucje:

• powiatowe (miejskie) zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności,
wydające decyzje o orzeczeniach w celach pozarentowych
• lekarze orzecznicy i komisje lekarskie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS),
• lekarze rzeczoznawcy i komisje lekarskie Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS),
• komisje podlegające Ministerstwu Obrony Narodowej (MON) i Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA),
wydające decyzje o orzeczeniach w celach rentowych.

Postępowanie orzecznicze pozarentowe

Orzeczenie o niepełnosprawności to dokument, dzięki któremu osoby z niepełnosprawnością mogą korzystać z różnych form pomocy do nich adresowanej.

O niepełnosprawności do celów pozarentowych orzekają zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności:
• Powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności – jako I instancja,
• Wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności – jako II instancja.
• Rejonowe sądy pracy i ubezpieczeń społecznych jako organ odwoławczy dokonujący kontroli prawidłowości orzekania przez organy administracji publicznej. Tu kieruje się odwołanie od decyzji Wojewódzkiego Zespołu.

Powiatowe i wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności, właściwe ze względu na miejsce stałego pobytu osoby, wydają orzeczenia o:
• niepełnosprawności dla dzieci i młodzieży do 16 roku życia,
• stopniu niepełnosprawności dla osób powyżej 16 roku życia,
• wskazaniach do ulg i uprawnień wydaje się osobie, która ukończyła 16 rok życia i posiada jedno z następujących orzeczeń:

– ważne orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
– ważne orzeczenie organu rentowego (ZUS, MSWiA, MON), wydane przed dniem 1 stycznia 1998 r. o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów;
– ważne orzeczenie KRUS o niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, wydane przed 1 stycznia 1998 r.

Uwaga! Od tego rodzaju orzeczenia nie przysługuje odwołanie

***

1. orzeczenie o niepełnosprawności dla osób do 16 roku życia

O niepełnosprawności orzeka się jeżeli:

• zaburzenie funkcjonowania dziecka przekracza okres 12 miesięcy,
• niezdolność do zaspokajania podstawowych potrzeb dziecka (samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem), powoduje konieczność stałej opieki lub pomocy w sposób przewyższający zakres opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku.

Uwaga! Niepełnosprawność dziecka orzeka się na czas określony, jednak nie dłużej niż do 16 roku życia.

2. Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności

W przepisach o orzekaniu niepełnosprawności wyróżniane są trzy stopnie, zależne od zakresu ograniczenia sprawności organizmu: stopień lekki, umiarkowany i znaczny.

Znaczny stopień niepełnosprawności

Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Umiarkowany stopień niepełnosprawności

Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.

Lekki stopień niepełnosprawności

Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

3. Orzeczenie o wskazaniach do korzystania z ulg i uprawnień

Orzeczenie o wskazaniach do ulg i uprawnień wydaje się na wniosek osoby, która ukończyła 16 rok życia i posiada jedno z następujących orzeczeń:
• ważne orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o:
– całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji,
– niezdolności do samodzielnej egzystencji,
– całkowitej niezdolności do pracy,
– częściowej niezdolności do pracy oraz celowości przekwalifikowania;
• ważne orzeczenie organu rentowego (ZUS, MSWiA, MON), wydane przed dniem 1 stycznia 1998 r. o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów;
• ważne orzeczenie KRUS o niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, wydane przed 1 stycznia 1998 r.

W postępowaniu o wydanie orzeczenia o wskazaniach do ulg i uprawnień stopień niepełnosprawności określa się na podstawie przedłożonych ważnych orzeczeń organów rentowych. Orzeczenie o wskazaniach do ulg i uprawnień wydaje się do czasu upływu ważności orzeczenia o inwalidztwie lub niezdolności do pracy.

W postępowaniu o wydanie tego rodzaju orzeczenia uczestniczy wyłącznie lekarz-członek powiatowego/miejskiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Ponieważ orzeczenie wydawane jest w oparciu o inną prawomocną i ostateczną decyzję administracyjną, to od tego rodzaju orzeczenia nie przysługuje odwołanie.

Uwaga! Orzeczenie o wskazaniach do korzystania z ulg i uprawnień jest ostateczne i niezaskarżalne.

Termin i sposób załatwiania
Postępowanie realizowane w ramach systemu orzekania o niepełnosprawności oraz stopniu niepełnosprawności jest zespołowe i dwuinstancyjne.

Organami właściwymi do orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności są:

1. powiatowe (miejskie) zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności, jako organy działające w I instancji,

2. wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności, działające jako organy orzecznicze w II instancji.
Wniosek powinien być rozpatrzony nie później niż w ciągu 1 miesiąca od dnia jego złożenia. W przypadkach bardziej skomplikowanych spraw wniosek powinien być rozpatrzony nie później niż w ciągu 2 miesięcy od daty jego złożenia. O każdym przypadku niezałatwienia sprawy w wyżej wymienionych terminach powiatowy zespół obowiązany jest zawiadomić wnioskodawcę, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy. Do terminów nie wlicza się okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu.

Odwołanie od wydanego orzeczenia

Od orzeczenia wydanego w I instancji czyli przez powiatowy zespół osoba zainteresowana lub przedstawiciel ustawowy mogą wnieść, w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia, odwołanie do wojewódzkiego zespołu za pośrednictwem powiatowego zespołu, który wydał orzeczenie.

Natomiast od orzeczenia wydanego w II instancji czyli przez organ wojewódzki przysługuje odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w terminie 30 dni od dnia doręczenia orzeczenia.

W postępowaniu odwoławczym powiatowy zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności, podobnie jak wojewódzki zespół, ma prawo skorzystać z instytucji samokontroli, tzn. sam zmienić swoją decyzję. Postępowanie w sprawach odwołań jest wolne od kosztów i opłat sądowych.

Co zawiera orzeczenie?
W orzeczeniu powiatowego (miejskiego) zespołu, powinny być zawarte informacje dotyczące m.in:
I. Ustalenia niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności
II. Okresu, na jaki orzeczono niepełnosprawność
III. Symbolu przyczyny niepełnosprawności:
1. 01-U – upośledzenie umysłowe;
2. 02-P – choroby psychiczne;
3. 03-L – zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu;
4. 04-O – choroby narządu wzroku;
5. 05-R – upośledzenie narządu ruchu;
6. 06-E – epilepsja;
7. 07-S – choroby układu oddechowego i krążenia;
8. 08-T – choroby układu pokarmowego;
9. 09-M – choroby układu moczowo-płciowego;
10. 10-N – choroby neurologiczne;
11. 11-I – inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego;
12. 12-C – całościowe zaburzenia rozwojowe.

IV. Wskazań dotyczących w szczególności:
1. odpowiedniego zatrudnienia,
2. szkolenia, w tym specjalistycznego,
3. zatrudnienia w zakładzie aktywności zawodowej,
4. uczestnictwa w terapii zajęciowej,
5. konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne ułatwiające funkcjonowanie,
6. korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki,
7. konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji,
8. konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji,
9. spełniania przez osobę przesłanek do wydania karty parkingowej,
10. zamieszkiwania w oddzielnym pokoju.

Wnioskodawca bierze udział w posiedzeniu składu orzekającego. Podczas posiedzenia przeprowadza się badanie – ocenę stanu zdrowia osoby zainteresowanej oraz dokonuje się oceny funkcjonowania osoby przede wszystkim w sferze fizycznej, psychicznej i społecznej. O terminie rozpatrzenia wniosku zawiadamia się zainteresowanego lub jego przedstawiciela ustawowego nie później niż na 7 dni przed jego rozpatrzeniem. Niestawienie się osoby zainteresowanej na posiedzenie powoduje pozostawienie sprawy bez rozpatrzenia. Jeżeli jednak okoliczność niestawienia się jest usprawiedliwiona ważnymi przyczynami lub zdarzeniami losowymi (nagła choroba, wypadek itp.), przewodniczący zespołu na wniosek osoby zainteresowanej wyznacza nowy termin rozpatrzenia sprawy.

Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności
przy Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Dąbrowie Górniczej
Al. Józefa Piłsudskiego 2
41-300 Dąbrowa Górnicza
zobacz stronę Zespołu

W Dąbrowie Górniczej orzecznictwo prowadzone jest przez:

Zespół orzeka na wniosek, który musi złożyć osoba zainteresowana lub jej przedstawiciel ustawowy. Przedstawicielem ustawowym jest np. rodzic, opiekun, małżonek.

W zależności od rodzaju sprawy osoba ubiegającą się o orzeczenie składa w oryginale :
1. Wniosek o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności – dla osób do 16-tego roku życia
2. Wniosek w sprawie wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności – dla osoby składającej wniosek po raz pierwszy
3. Wniosek w sprawie wydania orzeczenia o ponownie ustalonym stopniu niepełnosprawności dla osoby posiadającej orzeczenie Powiatowego lub Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności wydane na czas określony. (W celu utrzymania ciągłości orzeczenia osoby zainteresowane winny składać w/w wniosek przed upływem jego ważności, nie wcześniej niż 30 dni)
4. Wniosek w sprawie ponownego wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, uwzględniającego zmianę stanu zdrowia – dla osoby posiadającej prawomocne orzeczenie Powiatowego lub Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności,
której stan zdrowia uległ pogorszeniu

Do wniosku dołącza się:
1. Dokumentację medyczną (karty informacyjne leczenia szpitalnego, dokumentację medyczną z przebiegu leczenia ambulatoryjnego, wyniki dodatkowych badań diagnostycznych, konsultacje specjalistyczne itp.);
2. Zaświadczenie o stanie zdrowia dziecka (do 16 – tego roku życia) – w całości wypełnia lekarz prowadzący
3. Zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wydane dla potrzeb Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności – w całości wypełnia lekarz prowadzący

Legitymacja osoby z niepełnosprawnością

Potwierdzeniem posiadania orzeczenia jest legitymacja osoby niepełnosprawnej. Organem uprawnionym do jej wydania jest starosta. Legitymacja zawiera między innymi datę ważności oraz symbol przyczyny niepełnosprawności wpisywany do legitymacji na wniosek osoby zainteresowanej lub przedstawiciela ustawowego tej osoby.

Wniosek o wydanie legitymacji składamy do Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności
Do wniosku o wydanie legitymacji należy dołączyć kserokopię orzeczenia oraz jedno aktualne, niezniszczone (nieużywane) zdjęcie o wymiarach 35 x 45 mm (jak do dowodu osobistego) .

Karta parkingowa

Wnioski o wydanie kart parkingowych przyjmowane są przez Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w siedzibie zespołu.
Uprawnione do karty parkingowej są osoby:
• zaliczone do znacznego stopnia niepełnosprawności ze znacznie ograniczonymi możliwościami samodzielnego poruszania się
• osoby zaliczone do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności z symbolem niepełnosprawności:
05-R (upośledzenie narządu ruchu)
10-N (choroba neurologiczna).
04-O (choroby narządu wzroku),
07-S (choroby układu oddechowego i krążenia)
• posiadające wskazanie do wydania karty parkingowej.

Za wydanie karty parkingowej pobierana jest opłata – 21,00 zł.
Wpłaty należy dokonać na :
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej
Al. Piłsudskiego 2,
41-300 Dąbrowa Górnicza

Numer rachunku bankowego na który ma być wniesiona opłata za wydanie karty parkingowej: Getin Bank 61 1560 1010 2148 1236 9177 0002

Tytuł przelewu: opłata za wydanie karty parkingowej.

Wpłacający: tu należy wpisać imię i nazwisko osoby dla której zostanie wydana karta parkingowa
Do wniosku należy dołączyć:
1. kserokopię prawomocnego orzeczenia o niepełnosprawności, lub o stopniu niepełnosprawności,
2. jedno aktualne zdjęcie ,
3. potwierdzenie opłaty za wydanie karty parkingowej.

Postępowanie orzecznicze dla celów rentowych

Zakład Ubezpieczeń Społecznych

Orzeczenia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wydawane są do innych celów niż orzeczenia powiatowych lub miejskich zespołów ds. orzekania o niepełnosprawności. Orzeczenia te oceniają zdolność do pracy i są podstawą do wypłaty świadczeń z ubezpieczenia społecznego, czyli renty.

W Dąbrowie Górniczej orzecznictwo prowadzone jest przez
Inspektorat ZUS Dąbrowa Górnicza
ul. Kościuszki 48, 41-300 Dąbrowa Górnicza
Telefon : Infolinia ZUS (22) 560 16 00
e-mail:cot@zus.pl
Termin i sposób załatwienia
Orzeczenia wydają:
• lekarz orzecznik ZUS – w I instancji,
• komisja lekarska ZUS – w II instancji

Postępowanie orzecznicze rozpoczyna się, gdy zgłosisz wniosek o świadczenie, które możesz otrzymać, jeśli masz orzeczoną niezdolność do pracy lub do samodzielnej egzystencji. Lekarz orzecznik lub komisja lekarska orzeka o niezdolności do pracy, jej stopniu,

Lekarz orzecznik i komisja lekarska wydają orzeczenie na podstawie:
• dokumentacji dołączonej do Twojego wniosku
• bezpośredniego badania stanu Twojego zdrowia.

Tryb odwoławczy
Orzeczenie lekarza orzecznika nie jest ostateczne. Możesz wnieść sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS za pośrednictwem tej naszej jednostki, która jest właściwa ze względu na Twoje miejsce zamieszkania. Masz na to 14 dni od otrzymania orzeczenia.

Jak przekładane są orzeczenia?
Ustawa o rehabilitacji ustala odpowiednie zasady tzw. przekładania orzeczeń wydanych przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.

Orzeczenia ZUS

Orzeczenia o stopniu niepełnosprawności

Całkowita niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji (była I grupa inwalidzka)
Znaczny stopień niepełnosprawności

Całkowita niezdolność do pracy (była II grupa inwalidzka)
Umiarkowany stopień niepełnosprawności

Częściowa niezdolność do pracy (była III grupa inwalidzka)
Lekki stopień niepełnosprawności

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
Dla rolników ubezpieczonych w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) orzecznictwo prowadzone jest w:
Placówka Terenowa KRUS w Katowicach
ul. Francuska 10a
40-015 Katowice
Telefon: 32 253 28 33

Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej pozwala traktować na równi z osobami niepełnosprawnymi osoby, które przed 1 stycznia 1998 r. uzyskały orzeczenie o stałej lub długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, pod warunkiem, że orzeczenia te nie utraciły ważności.

Orzeczenia KRUS

Orzeczenia o stopniu niepełnosprawności

Stała lub długotrwała niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym
Znaczny stopień niepełnosprawności

orzeczenie stałego i długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,
orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji,
orzeczenie o czasowej niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 180 dni,
orzeczenie o celowości przekwalifikowania zawodowego z powodu trwałej całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym,
orzeczenie o wskazaniach do rehabilitacji leczniczej,
orzeczenie o innych okoliczności warunkujących przyznanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego rolników

Lekki stopień niepełnosprawności

Orzeczenia o stałej lub długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym wydane po 1 stycznia 1998 r. nie podlegają przełożeniu na stopnie niepełnosprawności. Osoby posiadające takie orzeczenia, jeśli chcą być traktowane jako osoby niepełnosprawne, powinny wystąpić z wnioskiem do powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności o ustalenie stopnia niepełnosprawności.

Orzeczenia służb mundurowych (Ministerstwo Obrony Narodowej lub Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji).

Ważne orzeczenie o zaliczeniu do jednej z grup inwalidztwa, wydane przez komisje lekarskie podległe pod Ministerstwo Obrony Narodowej (MON) lub Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA) , przed 1 stycznia 1998 r., przekłada się na następujące stopnie niepełnosprawności: Orzeczenia służb mundurowych (MON lub MSWiA)

Orzeczenia o stopniu niepełnosprawności:

• I grupa inwalidzka Znaczny stopień niepełnosprawności
• II grupa inwalidzka Umiarkowany stopień niepełnosprawności
• III grupa inwalidzka Lekki stopień niepełnosprawności