Rola zwierząt w dziejach człowieka zainspirowała pracowników Muzeum Miejskiego „Sztygarka” do poświęcenia im tegorocznej edycji „Nocy Muzeów”, która odbędzie się 18 maja pod hasłem „Z kopyta i z pazurem”.

W dzisiejszym świecie, wypełnionym szybkim tempem życia i technologicznymi innowacjami, rola zwierząt w życiu człowieka pozostaje niezmiennie istotna. Od czasów prehistorycznych zwierzęta towarzyszą ludzkości nie tylko jako pomocnicy w pracy czy źródło pożywienia, ale również jako nieodłączny element naszego otoczenia emocjonalnego. Dzieje człowieka są pełne zwierząt niezwykłych, które swoimi działaniami wręcz zmieniły historię.

Znana historia opowiada, że podczas oblężenia Rzymu przez Galów, gęsi obecne na Kapitolu uratowały miasto, budząc obrońców przed niespodziewanym szturmem.

Krew zagryzionego węża

Bucefał, wierzchowiec Aleksandra Wielkiego, świetnie wytrenowany, niósł w bój i ratował życie tego największego wodza w historii. Koń ten wielokrotnie dowodził swojej wartości na polu walki, stając się symbolem siły i odwagi. Bucefał towarzyszył Aleksandrowi w wielu najważniejszych bitwach. Po jego śmierci Aleksander miał być tak zrozpaczony, że postawił mu pomnik i nazwał od jego imienia miasto Bukefala (obecnie Dżabalpur).

Jedną z ciekawszych historii są dzieje świętego Guineforta, który był psem. Mieszkał w okolicach Lyonu we Francji w XIII wieku. Według legendy, gdy jego właściciel wraz z żoną musiał opuścić dom, zostawił psa, aby chronił jego nowonarodzone dziecko. Po powrocie rodzice zastali Guineforta z pyskiem pokrytym krwią. Sądząc, że to krew niemowlęcia, pan domu zabił psa. Jednakże wkrótce odkrył, że z dzieckiem wszystko było w porządku, a krew pochodziła od zagryzionego węża, którego pies powstrzymał. Właściciel uświadomił sobie błąd i pochował psa. Lokalna społeczność szybko zaczęła czcić Guineforta jako świętego, a miejsce jego pochówku stało się miejscem pielgrzymek i modlitw.

Wzruszająca opowieść związana jest z psem o imieniu Hachiko, który stał się symbolem lojalności i oddania. Jego historia rozpoczęła się, gdy został przygarnięty przez Hidesaburo Ueno, profesora Uniwersytetu Tokijskiego. Pies codziennie towarzyszył profesorowi na dworcu Shinjuku, a potem wracał, by odebrać go po powrocie z pracy. Niestety, profesor zmarł nagle w 1925 roku, nie wracając na stację. Pomimo tego Hachiko przez kolejne dziewięć lat przychodził na dworzec o czasie, w oczekiwaniu na powrót swojego ukochanego pana. Jego wierność tak poruszyła serca ludzi, że Hachiko doczekał się własnego pomnika.

W najnowszych dziejach Polski mamy również własną historię przyjaźni człowieka ze zwierzęciem, poruszającą zarówno serce jak i wyobraźnię. Mowa oczywiście o niedźwiedziu Wojtku. Został on odkupiony w Iranie przez polskiego żołnierza, który przygarnął go i nazwał Wojtkiem. Niedźwiedź stał się nie tylko maskotką, ale również żołnierzem II Korpusu Polskiego, który walczył we Włoszech. Wojtek wspierał żołnierzy, pomagając w przenoszeniu amunicji, a jego obecność podnosiła morale walczących. Po wojnie Wojtek trafił do Szkocji, gdzie żył w zoo w Edynburgu.

Konne furmanki w Dąbrowie

O tym, że konie pracowały w kopalniach, wie prawie każdy, bo kto nie zna historii Łyska z pokładu Idy? Natomiast nie do końca zdajemy sobie sprawę z faktu, że konie i furmanki stanowiły kręgosłup logistyczny całego układu przemysłowego w Dąbrowie w XIX w.

Dlaczego Huta cynku Konstanty powstała tuż przy kopalni Reden? Właśnie dlatego, by maksymalnie skrócić dystans, jaki musiał pokonać węgiel z kopalni do huty. A transport tego węgla był realizowany właśnie przez konne furmanki. Początkowo na rzecz przemysłu pracowali chłopi wynajmowani  doraźnie, jednak z biegiem czasu, zwłaszcza po zniesieniu pańszczyzny, kopalnie zaczęły przyjmować na woźniców wraz z końmi i furmankami na etaty. Jak pisał pod koniec XIX w. Stanisław Ciszewski, „(…) prócz uprawy roli, zajmują się jeszcze włościanie przewożeniem galmanu do hut. Zarobkowanie to bardzo jest rozpowszechnione w całej tutejszej okolicy, tak że po galman przyjeżdżają nawet ze wsi bardzo oddalonych”.

Wóz i koń jako środek dystrybucji węgla w Dąbrowie dotrwał do lat 90. XX w. Wtedy to jeszcze ostatni furmani rozwozili węgiel pochodzący z kopalni Paryż do prywatnych domów na terenie naszego miasta.

Zwierzęta w Sztygarce

Rola zwierząt w dziejach człowieka zainspirowała pracowników Muzeum Miejskiego „Sztygarka” do poświęcenia właśnie im tegorocznej edycji „Nocy Muzeów”, która będzie odbywać się pod hasłem „Z kopyta i z pazurem. Zwierzęta towarzyszące w historii”. W trakcie wydarzenia oprócz obejrzenia specjalnie przygotowanej na tę okazję wystawy planszowej, zwiedzający będą mogli obejrzeć zwierzęta również na żywo.

Policja oraz 13. Śląska Brygada Obrony Terytorialnej zaprezentują sekcje konne wraz z wyposażeniem. Będzie można zobaczyć pokaz posłuszeństwa psów, zarówno policyjnych, jak i wojskowych. Swoich podopiecznych, szkolonych do ratowania ludzi w wypadkach górniczych, przedstawi Ochotnicza Straż Pożarna z Kęt.

„Zgrana paka – osioł, kucyk i alpaka” to zespół trzech zwierzęcych przyjaciół, których przywiezie ze sobą Stowarzyszenie „Centaurus” koncentrujące swoje działania i projekty na dobroczynności wobec zwierząt.

Gościem specjalnym będzie Maria Apoleika, malarka, graficzka, ilustratorka, miłośniczka psów, autorka profilu „Psie Sucharki”, który skupia społeczność ponad 360 tysięcy obserwujących. W trakcie „Nocy Muzeów” będzie można obejrzeć wystawę narysowanych przez nią „Sucharkowych” grafik oraz wziąć udział w spotkaniu autorskim. Finałem wydarzenia będzie występ kabaretu DNO z programem „Cyrk Partolini”.

Te i inne atrakcje będzie można zobaczyć w trakcie „Nocy Muzeów” organizowanej przez Muzeum Miejskie Sztygarka, która odbędzie się 18 maja 2024 w budynku i na parkingu muzealnym od godziny 16.00 do 20.00.

Tekst ukazał się w kwietniowym numerze „Przeglądu Dąbrowskiego”